AortaGeneeskundige kennis in de familie werkt niet altijd in je voordeel. In de aanloop naar de wielerkoers Gent-Wevelgem krijg ik deze zondagmiddag een powerpointpresentatie voorgeschoteld van mijn gecompliceerde aorta-operatie in Wales, inclusief de periode dat ik anderhalf uur klinisch dood was. ‘Ik leg het nog één keer uit’, zegt de coassistent – in wie ik op andere momenten mijn dochter herken – op gedecideerde toon.

Om uiteenlopende redenen was ik er niet helemaal bij, toen op woensdagmorgen 10 augustus 2011 tijdens een vakantie in Wales mijn aorta scheurde. En ook van de week erna kreeg ik niet veel mee, in comateuze toestand op de intensive care van het Universiteitsziekenhuis in Cardiff. Wat ik ervan weet heb ik uit de overlevering van familieleden en een uitvoerige brief, opgesteld in voor een leek lastig te volgen medisch Engels, waarin de Zuid-Afrikaanse chirurg Ulrich von Oppell uitlegt wat hij allemaal aan mij heeft versleuteld.

Die (vertaalde) brief is het uitgangspunt voor de presentatie waarvan mijn dochter er in de maanden dat ze als coassistent werkt al zoveel heeft gegeven. Er zijn gelukkig ook plaatjes en overzichtelijke schema’s bij, onder meer van de tijd die het duurde voordat ik met een juiste diagnose op de operatietafel lag. Uitzonderlijk snel, oordeelt de huisdeskundige.

Schermafbeelding 2015-04-01 om 13.09.32

De grote levensaders in ons lichaam zijn opgebouwd uit drie lagen, die kunnen worden verzwakt door bijvoorbeeld aderverkalking, roken of een bindweefselziekte. Bij mij was jarenlange hoge bloeddruk de boosdoener. Bij ongeveer 2 tot 4 van de 100.000 mensen treedt jaarlijks een dissectie op, waarbij de slagader scheurt en zich splitst in de lengterichting. Bij mij gebeurde dat vanaf de opstijgende aorta die uit het hart ontspringt (dat noemen ze een type A, bij type B gebeurt dit lager en dus minder risicovol) tot ergens halverwege mijn bovenbenen. Niet alleen vanwege deze lengte bleek ik een bijzonder geval: de gemiddelde leeftijd waarop mensen worden getroffen door een aortadissectie is 63 (ik was 51), 79 procent krijgt een ernstige scheurende pijn tussen de schouderbladen (ik hoorde tot de 2 procent die meteen het bewustzijn verliest) en de meeste lotgenoten gaan dood of houden er serieuze complicaties aan over (ik heb gisteren nog met tien vingers dit stukje getikt).

eb8e27c0-10ee-40f8-9bc4-998a98acb581De man die van zijn boerderijtje in de buurt van Cardiff werd opgeroepen om mij te opereren, was eveneens een bijzonder exemplaar. Von Oppell was een van de beste hartchirurgen van Zuid-Afrika toen hij na allerlei gerechtelijke toestanden – onder meer wegens het beledigen van vakgenoten en een vechtscheiding met zijn toenmalige eega – uit zijn eigen land vertrok om hoofd van de hartafdeling van het Universiteitsziekenhuis van Wales te worden. Hij kwam rechtstreeks van zijn paard – in spijkerbroek en slobbertrui – naar de operatiekamer, waar hij bijna dertien uur met me bezig was.

Een volgend plaatje illustreert waarom ik sindsdien met een litteken van mijn nek tot mijn navel rondloop:

Aorta2

De complete presentatie van mijn dochter duurde aanmerkelijk langer, maar geloof maar van mij dat Von Oppell eerst mijn hartklep repareerde, het zieke deel van de aorta verving door een teflon prothese en de kransslagaders daarop aansloot. Of, zoals hij het zelf schrijft:

,,Via een mediane sternotomie en onder cardiopulmonale bypass en diepe hypothermische circulatoire stilstand werden de aortawortel, de aorta ascendens en de boog vervangen middels een klepsparende procedure volgens David, alsmede met reïmplantatie van de carotiden.”

Toen de bloedcirculatie weer werd gestart, bleek er nog een scheur in de aortaboog te zitten, waardoor ook die moest worden vervangen, en wel door een zogenaamde olifantslurfprothese, die zijn naam ontleent aan de sifon van een gootsteenkastje.

Aorta4

Het ingenieuze geknutsel met fijne hechtingen en vliegtuiglijm in mijn borstkas was alleen mogelijk door mij in een toestand te brengen waarin er geen ademhaling en  geen hersenactiviteit was. Kortom, waarin ik klinisch dood was met een lichaam dat werd afgekoeld naar 18 graden. Deze hypothermische circulatoire stilstand is 30 minuten bruikbaar, risicovol boven de 40 minuten en levert vaak onherstelbare hersenschade op boven de 60 minuten. Bij mij duurde het in totaal anderhalf uur. Dat ik daar niet als een vetplant uitkwam, had te maken met mijn ijzeren gestel en een bijzondere techniek die Von Oppell toepaste waarbij koud bloed, soms in combinatie met medicijnen, via de bovenste holle ader naar het brein wordt gestuurd.

Aorta3

Daardoor kon ik ook na deze presentatie bij mijn volle verstand zien hoe een Italiaans kaboutertje met een lange baard op een racefiets urenlang in de regen door Patattenland reed.